देवीच्या आरत्या

॥ नवरात्र उत्सव॥
पावसाळा सरतो आणि थंडीचा मागोवा देणा-या शारदाची नांदी लावत अश्विन मास अवतरतो. त्याच्या शुध्द प्रतिपदेपासूनच नवरात्र महोत्सवाला भारतभर प्रारंभ होतो. अश्विन महिन्याच मूळ नाव आहे 'ईष'. 'ईष म्हणजे उडून जाणे जेव्हा गेले अनेक महिने सतत वर्षणारा पर्जन्यपक्षी उडून जातो तेव्हा हा 'ईष' म्हणजे अश्विन मास सुरू होतो. त्याच्या प्रारंभापासूनच सुरू होणा-या या नवरात्रोत्सवाच मूळ काय? हा नवरात्रोत्सव पूर्णत: निगडीत आहे देवी दुर्गेशी. विश्वव्यापक, त्रिगुणात्मक आदिमायेच सर्वप्रथम प्रकटलेल सगुण रूप म्हणजे देवी दुर्गा. अधिक वाचा...

पं. विष्णू नारायण भातखंडे
एकोणिसाव्या आणि विसाव्या शतकात इंग्रजीचा प्रसार मोठ्या प्रमाणात होऊ लागला होता . त्यावेळी गुरूला विशेष महत्त्व होते. इतर क्षेत्रापेक्षा संगीत आणि अध्यात्म या क्षेत्राला अनन्य साधारण महत्त्व होते. परंतु गुरुकुल पद्धतीचा अट्टाहास मागे पडू लागला. गुरुकुल पद्धतीऐवजी इंग्रजी शिक्षणाला महत्त्व दिले जाऊ लागले. त्याची सावली संगीत क्षेत्रातही पडली. या काळात कौटुंबिक नाते नसतानाही केवळ कलेसंबधीच्या आसक्तीने संगीत शिक्षणाकडे पाहिले जाऊ लागले. अधिक वाचा...

काय आहे पाण्याचे नियोजन?
नियोजन करायचे म्हणजे काय करावे लागते. नियोजन कोणते पण असले तरी त्यामागे कमीत कमी वापर करून जास्तीत जास्त उत्पादन करन्याचा हेतू असतो. आपण शेतात उभ्या असलेल्या पिकाला पाणी देतो पण आपण देतो तेवढे पाणी त्या पिकाला आवश्यक आहे का? याचा विचार केला जात नाही. याबाबत दोन गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतात. पहिली गोष्ट म्हणजे पीक चांगले येण्यासाठी भरपूर पाणी लागत नाही. अधिक वाचा...

आदिवासी नृत्याचा उगम देवतांच्या नृत्यांनमधून
आदिवासी नृत्याचा उगम देवतांच्या नृत्यांनमधून झाला आहे. देवापर्यंत पोहचण्यासाठी नृत्य करणे हा एक मार्ग आहे अशी समजूत असल्याने आदिवासींची नृत्ये धर्मभावनेशी संलग्न असतात. त्याचे निरनिराळे धर्मविधी नृत्यमय आहेत. सामाजिक उत्सव समारंभ त्याच प्रमाणे शिकार, कृषीशी संबंधित कामे या सर्व बाबींशी नृत्ये जोडलेली आहेत. गाण्यातून, नाचण्यातून ते आनंद व्यक्त करतात आणि त्यातूनच जीवन जगण्याचा उत्साह व आनंद मिळवितात. महाराष्ट्रातील आदिवासी सामान्यपणे सुगीच्या दिवसात बेफामपणे नाचतात व गातात. अधिक वाचा...

...ते आठ सेकंद टोकिओ मध्ये भरून काढणार - दत्तू भोकनळ
ब्राझीलमधील रिओ येथे झालेल्या ऑलिम्पिक स्पर्धेत नाशिकच्या चांदवड तालुक्यातील तळेगाव रोही गावातील दत्तू भोकनळ यांनी नौकानयन मध्ये देशाचे प्रतिनिधित्व केले आहे. 6 ऑगस्ट रोजी या स्पर्धेत सहभागी होऊन नौकानयन स्पर्धेत देशाचे प्रतिनिधित्व करणारे ते पहिले महाराष्ट्रीयन ठरले आहेत. या स्पर्धेत त्यांनी नेत्रदीपक खेळ केला होता पण पदकापासून ते आठ सेकंद दूर राहिले. ते आठ सेकंद २०२० मध्ये होणाऱ्या टोकिओ ऑलिम्पिक मध्ये भरून काढणार असल्याचे सांगितले. अधिक वाचा...

माझिया मना....
कोणालाही या क्षणी जर असे सांगितले की,”डोळे हळुवारपणे बंद करा आणि डोळ्यापुढे केळीचे चित्र अजिबात आणू नका..” हे वाक्य पूर्ण होण्याच्या आत अनेकांच्या डोळ्यापुढे केळीचे चित्र उभे राहिले असेल.काहींना तर डझनभर केळीवर स्वत:च ताव मारतानाचेही चित्र दिसले असेल. तात्पर्य डोळे बंद करून शांत बसल्यावर केळीला डोळ्यापुढून हुसकावण्यासाठी महत्प्रयास करावे लागतील. अनेकांच्या बाबतीत घडणारा हा अनुभव. अधिक वाचा...