नवरात्र उत्सव

पावसाळा सरतो आणि थंडीचा मागोवा देणा-या शारदाची नांदी लावत अश्विन मास अवतरतो. त्याच्या शुध्द प्रतिपदेपासूनच नवरात्र महोत्सवाला भारतभर प्रारंभ होतो. अश्विन महिन्याच मूळ नाव आहे ‘ईष’. ‘ईष म्हणजे उडून जाणे जेव्हा गेले अनेक महिने सतत वर्षणारा पर्जन्यपक्षी उडून जातो तेव्हा हा ‘ईष’ म्हणजे अश्विन मास सुरू होतो. त्याच्या प्रारंभापासूनच सुरू होणा-या या नवरात्रोत्सवाच मूळ काय? हा नवरात्रोत्सव पूर्णत: निगडीत आहे देवी दुर्गेशी. विश्वव्यापक, त्रिगुणात्मक आदिमायेच सर्वप्रथम प्रकटलेल सगुण रूप म्हणजे देवी दुर्गा. का प्रकटली ती? तर कोण्या एकेकाळी देवांच्या नाशासाठी ‘दुर्गम’ नावाच्या असुरान घनघोर तपश्चर्या मांडून ब्रम्हदेवाला प्रसन्न करून घेतल. अधिक वाचा…

दसरा – सीमोल्लंघन

नवरात्र संपले की दहावा दिवस म्हणजे दसरा येतो. पौराणिक कथेनुसार देवांविरूध्द राक्षसांचे घनघोर युध्द आश्विन शुध्द प्रतिपदेपासून नवमीपर्यंत नऊ दिवस चालले होते. दहाव्या दिवशी पार्वतीने विजयी होऊन काशीत प्रवेश केला. तो दिवस होता आश्विन शुध्द दशमीचा. विजयारूपी पार्वतीने विजय मिळविला म्हणून या दिवसाला विजयादशमी असेही म्हणतात. दसरा हा साडेतीन मुहूर्तांपैकी एक मुहूर्त मानतात. कोणत्याही मंगल कार्याचा किंवा कोणत्याही नवीन कामाचा श्रीगणेशा या दिवशी करतात. लहान मुलांकडून ह्या दिवशी सरस्वतीपूजन करून शिक्षणाचा प्रारंभ करतात. अधिक वाचा…

श्रम म्हणजे श्रीमंती

१९९६ साल. जपानमध्ये काम करत असताना एके दिवशी एक मोठा ट्रक कंपनीत आला. तशी ट्रक ची ये जा चालूच असायची. तो रिव्हर्स पार्क करून त्याची ड्राइवर, जी एक तरुण मुलगी होती ती खाली उतरली. ती सडपातळ आणि मध्यम उंचीची होती. झटपट तिने हातात ग्लोव्हस घातले. ऍप्रॉन घातला आणि ट्रकमध्येच व्यवस्थित लावून ठेवलेले वायररोप,आय बोल्ट, शकल्स असं सगळं साहित्य काढून घेतलं. कंपनीची मोठी ओव्हरहेड क्रेन स्वतःच ऑपरेट करून ट्रकमधली सगळी कास्टिंग तिने व्यवस्थित उतरवून ठेवली. तिच्या कामाचा वेग, त्यातली चपळाई कामाची पद्धत, सर्वकाही एकट्यानेच करण्याची तयारी, सगळंच बघण्यासारखं होतं. जणू काही ते काम कमीतकमी वेळात,अतिशय चांगल्या पद्धतीने करण्याची स्पर्धा, तिने स्वतःशीच लावली होती. अधिक वाचा…

लहानपण देगा देवा

राजापूर हे रत्नागिरी जिल्ह्यातील एक तालुक्याचं गाव. या राजापूरची गंगा प्रसिद्ध. दर तीन वर्षांनी इतर वेळी कोरडी असलेली ही चौदा कुंड अचानक भरून वाहू लागतात आणि राजापूरची गंगा आली म्हणतात. प्रत्येक कुंडातील पाण्याचं तापमान वेगवेगळं असतं. जवळपासच्या गावातूनच नव्हे तर दूरवरून भाविक ह्या गंगेत स्नान करण्यासाठी येतात. तिथे त्या वेळी जत्रा भरते. निसर्गाचा हा एक चमत्कारच आहे. येथील पंचायत समितीच्या गोडावून च्या मागून एक घाटी भटाळीत उतरते.( भटाळी हा राजापूरचा एक भाग आहे.) या घाटीने उतरत गेलं की डाव्या बाजूला उतारावरच गच्च झाडीमध्ये एक कौलारू घर आहे. अधिक वाचा…

अहुप्यावरच्या टेंटमधलं तळं…!!!

दैनंदिन “अरे ए सौ, स्लिपिंग बॅग मध्ये पाणी शिरलंय”, रात्री २ च्या सुमारास टेंटमध्ये अम्या चुळबुळ करत उठत म्हणाला. गुरफटून घेतलेल्या स्लिपींग बॅग मध्ये कोंबलेलं अंग कसंबसं बाहेर काढत मी उठून पाहिलं. टेंन्टच्या वॉलचेन मधून थंड पाणी आत आलेलं. आषाढ अगदी जोमात होता. बाहेर पावसानं अक्षरशः थैमान घातलेलं. अहुप्याच्या कातळकड्यापासून शंभरएक मीटरवर आमचा टेंट फडफडत कसाबसा तग धरून होता. वारा नुसता भराटल्यागत घोंगावत होता. टेंटच्या खिडकीतून डोकावून वर पाहिलं. सुदैवानं आऊटर आणि टेंटचं नातं अजून शाबूत होतं. माझ्या बाजूला महेश उर्फ कालिया आणि पलीकडे प्रतीश श्वासांना खर्ज लावून शांत झोपले होते. निसर्गानं टेंटच्या आत घुसून आमच्यावर केलेल्या सिंचनाची त्यांना कल्पनाच नव्हती. अधिक वाचा…

बर्की धबधबा, कोल्हापूर

धरणीमाता हिरावा शालू लेण्यासाठी पावसाची वाट पहात असते. डोंगरदर्‍यांमध्ये पडणारा धुवाँधार पाऊस, त्यामुळे डोंगरकपारीमधील छोटया-मोठया कपारीमध्ये निर्माण होणारे ओहोळ आणि हे ओहळ कोसळल्यामुळे त्याचे झालेले धबधब्यातील रुपांतर, त्याचा झुळझुळणारा खळाळत जाणारा आवाज आपल मन गुंतवून टाकतो. आणि हे पाणी सर्व डोंगरदर्‍यांना हिरवा शालू कधी लपेटून देतो, ते आपल्याला कळतच नाही. कोल्हापूरनगरी महालक्ष्मीचे अधिष्ठान, शिवरायांची स्नुषा ताराराणी त्यांनी स्थापन केलेली मराठयाची ही नगरी म्हणजे कोकण आणि घाट माथा यांचा सुंदर संगम आहे. पर्यटकांना भुरळ घालतील अशा अनेक स्थळांचं आगर या जिल्ह्यात आपणाला येण्याचा आग्रह करीत आहे. अशाच एका पावसाळी पर्यटन स्थळा विषयी जाणून घेऊ. अधिक वाचा…

फुलपाखरू

फार फार वर्षापूर्वीची गोष्ट.
त्यावेळी फुलपाखरे असत फक्त एकाच रंगाची.
म्हणजे गर्द हिरवी, निळीशार, पिवळीधमक, लालचुटूक, काळी कुळकुळीत, पांढरीशुभ्र, झगमगीत सोनेरी किंवा चकचकीत चंदेरी.
फुलपाखरांच्या पंखांवर रंगीबेरंगी ठिपकेच नसत.
किंवा वेगवेगळया रंगाच्या रेषा पण नसत.

फुलपाखरे उडायची.
फुलांवर बागडायची.
बागेत भिरभिरायची.
सगळीकडे ऊड-ऊड करायची. अधिक वाचा…